Aldatma bir ahlak problemidir

[Juano -]

<BLOCKQUOTE class="postcontent restore ">İnsanlar arası ilişki güvene dayanır. Her insan karşısındaki kişiye güvenmek ister. Güvenilir ve dürüst bir kişi olabilmek bir erdem olmakla birlikte hemen herkes dürüst ve güvenilir olduğunu iddia eder.



Fakat insan ilişkilerine bakıldığında söylenenle yapılanların birbirini tutmadığını gösteren üzücü olaylar sürekli tekrarlanmaktadır. İnsanlar arası güven bunalımı bazen yanlış anlamalardan da kaynaklanır. Duygu ve düşünceleri açık bir şekilde ifade etme ve karşısındakini iyi dinleyip doğru sorular sorma yanlış anlaşılmaları büyük ölçüde azaltır. Asıl endişe verici olan ise insanların birbirini bile bile aldatmasıdır. En sık karşılaşılan aldatmalardan bazıları şunlardır:

Borç alıp ödememek karşılıksız çek vermek. Kefil olunan veya vekalet verilen kişinin bunu kötüye kullanması.

Kişinin evlenirken olmayan özellikleri varmış gibi göstermesi.

Eşlerden birinin eşini bir başka kişiyle gayri meşru ilişki kurarak aldatması.

Satıcının sattığı şeyin fiyatını yüksek söyleyerek kusurunu gizleyerek eksik ölçüp tartarak müşteriyi aldatması.

Ev sahibinin kendisinin oturacağını veya satacağını söyleyerek kiracıyı evinden çıkarıp daha yüksek fiyatla başkasına kiraya vermesi. Kiracının kirasını ödemeyerek evden çıkması.

Kiracının ev sahibi üzerine olan tesisatları kullanıp bedelini ödememesi.

Müteahhit marangoz terzi vb. kişilerin malzemeden çalma gibi anlaşmaya uymayan şekilde davranması.

Bu gibi aldatma türlerinde iki kişi arasında önce güven ilişkisinin kurulması ve daha sonra bu güvenin kötüye kullanılması vardır.

Modeller önemlidir

Aldatma genelde sosyal öğrenme ile gerçekleşen bir ahlak problemidir. Ahlak güzelliği ancak manevi değerlerin kazandırılması ve kişide öz denetim sağlanması ile sağlanır. Bu da hayatın ilk günlerinden itibaren başta anne-baba olmak üzere büyüklerin güzel örnek olmasıyla başlayıp öğretmen ve arkadaşları gibi kişilerden sosyal hayatta güzel örnekler görmesi ile pekişir. Kişi arkadaşlarını da yine kendisi için sağlanan ortamdan seçer. Aldatmanın her türünde kişi çevresinden destek almaya çalışır. Ya aile ortamının ya da arkadaş ortamının kişiyi bir şekilde desteklemesi en sık rastlanılan nedenler arasındadır. Başta anne baba olmak üzere bir aile büyüğünden benzer bir davranış bozukluğu görülmesi veya bu tür davranışların aile içinde tabii karşılanması çok sık rastlanılan durumdur. İkinci sık rastlanılan durum arkadaşların da benzer şekilde başkalarını aldatmaya yönelik davranışları normal karşılamalarıdır.

Asıl kaybeden aldatandır

Başkalarını aldatan kendisi de sürekli aldatılma endişesi taşır. Kendisi insanları aldattığı için kimseye güvenemez. Aldatan kadar aldatılan da bu konuda sorumludur. Kişi çevresindekileri aldattığını sandıkça davranışı adeta ödüllendirilir. Etrafındakiler dikkatli olup gereken uyarıları yapıp aldanmadığını gösterdikçe ve kişi davranışlarından zarar gördükçe bu tür davranışları azalır.

Ahlaki olgunluk gerekir

Kişinin başka kişileri aldatmaması için belli bir ahlaki olgunluğa erişmesi gerekir. Buna erişememiş kişi kişisel menfaati istek ve arzuları uğruna maddi manevi bedeller ödeme ceza görme pahasına insanları aldatır. Ahlaki bir kurala hiç kimsenin olmadığı yerde kendini kontrol ederek uymak ahlaki gelişimin en üst seviyelerindendir. Bu ise baskıya dayanmayan terbiye ile sağlanır.

Güvenilir olmak mümkün

İnsan hayat boyu gelişir. Kişi çocukluktan kazanılan ve çevre ile pekiştirilen olumsuz tutum ve davranışların değiştirilmesi için gayret etmelidir. Değişim için önce davranışının ahlaki olmadığını kabul etmesi sonra bunu nasıl değiştirebileceğini araştırması gerekir. Olumsuz etkide bulunan çevresini arkadaşlarını değiştirmesi gibi aşamalarla kendini ve başkalarını aldatmaktan kurtulur.

ZAMAN </BLOCKQUOTE>